Kiel fari la kursojn
Kiel dirite en la sekcio “Pri la kursoj / Sobre os cursos”, ili estas dividitaj en nivelojn. Ĉiu nivelo konsistas el serio da kursoj, kiuj, siavice konsistas el kelkaj ekzamenoj kaj ĉi tiuj – el kelkaj ekzercoj aŭ traduk-unuoj (TU-oj), kiuj estas la bazaj elementoj de la tuto de la kursoj.
Por identigi ĉiun unuopan ekzercon, mi uzis kodon formitan el kvar elementoj, disigitaj per punktoj, tiel: W.X.Y.Z. La unua elemento (W) montras la nivelon de la kurso. La dua elemento (X) montras la numeron de la kurso interne de ĉiu nivelo. La tria elemento (Y) montras la ekzamenon interne de iu kurso. Fine la kvara elemento (Z) identigas la unuopan ekzercon aŭ tradukunuon. Kiel la lernanto tuj rimarkos en la unuaj ekzercoj, kiujn li faros, ĉiu tradukunuo povas havi unu aŭ pliajn ĝustajn respondojn kaj ĉi tiuj respondoj estas identigitaj per minusklaj literoj.
Prenu kiel ekzemplon la kodon 1.1.1.2. La unua numero (1) montras, ke la ekzerco apartenas al la nivelo 1, kiu estas tiu de la Gramatika Tradukado. La dua numero (1) montras, ke ĝi aparternas al la unua kurso de tiu nivelo, la Kurso 1.1. La tria numero 1 informas, ke tiu estas la unua ekzameno de tiu kurso, la Ekzameno 1.1.1) Traduku al la portugala lingvo. Fine la kvara numero (2) montras, ke ĝi estas la dua ekzerco de tiu ekzameno.
Se vi alklakos la numeron de tiu ekzerco, vi vidos, ke la tradukota teksto estas grase skribita apud sia kodo. Sub ĝi estas griza ortangulo. Alklaku en ĝi kaj tie vi skribos vian respondon. Iom pli malsupre aperas la navigaj butonoj de la ekzameno: ANTAŬA - montras la antaŭan ekzercon; SEKVA - montras la sekvan ekzercon. La butono SOLVO montras la tradukon, kiun mi proponas por tiu teksto. Se pli ol unu traduko estas ebla, ili estas identigitaj per minusklaj grasaj literoj inter rondaj krampoj: (a), (b), (c). Tiuj diversaj tradukoj estas apartigitaj per oblikvoj ( / ).
Sub la tradukoj aperas la sekcioj KOMENTO(J), kie mi faras iun komenton pri tiu ekzerco. Por reliefigi partojn de la komento, mi uzis la rimedojn kursivo (jen ekzemplo), grasa tipo (jen ekzemplo), grasa kursivo (jen ekzemplo) kaj trastreko (jen ekzemplo, jen ekzemplo, jen ekzemplo, jen ekzemplo). Ĉi tiu lasta estas uzata, kiam la teksto ne estas rekomendinda.
Se estos necesse sendi la lernanton al iu libro, kiu pritraktas pli detale iun punkton rilatan al la ekzerco, tiu libro estas menciita en la sekcio REFERENCO(J).
KIEL TAKSI VIAN KAPABLON?
La kurso ne havas taksadon. La lernanto mem devas kompari sian respondon kun la proponitaj solvoj kaj taksi ĉu li bone sukcesis aŭ ne. Taksi sian propran laboron laŭmezure, kiel ĝi estas farata apartenas al la ofico de tradukisto.
KOMENCU PER LA PLEJ FACILAJ
Ĉiuj kursoj estas planitaj por konduki la lernanton de la plej facilaj tradukoj ĝis la plej malfacilaj. Tial komencu per la plej facilaj ekzercoj: 1.1.1.1, 1.1.1.2, 1.1.1.3 ktp., eĉ se vi taksas ilin tro facilaj por vi. Ilia celo estas instrui lingvajn strukturojn, kiuj ekzistas en ĉiuj frazoj, ĉu ili estas facilaj aŭ ne. La konstanta praktikado faros tiujn tradukojn aŭtomataj kaj vi ne havos malfacilaĵon estontece, kiam vi bezonos fari samtempan tradukadon de ies parolado aŭ prelego.
Post kiam vi estos farinta plurajn ekzamenojn de la Nivelo 1 (Gramatika Tradukado), provu tiujn de la Nivelo 2 (Ĝenerala Tradukado), komencante per la plej facilaj. Kiam vi sentos vin memfida en tiuj niveloj, faru la samon en la Niveloj 3 kaj 4 (Literatura kaj Poezia Tradukado). Eble vi bezonos iom da tempo (unu jaro aŭ pli) por atingi la lastajn nivelojn. Sed se vi estos bone trejnita en la niveloj 1 kaj 2, vi jam estos kapabla por traduki al Esperanto iun ajn simplan tekston kiaj retejo de interreto, turisma broŝuro de via urbo, resumo de kursofina laboraĵo, artikolo de Vikipedio ktp.
PLIGRANDIGU VIAJN KONOJN
Ĉar ĉi tiu estas esence praktika kurso, mi reduktis al la minimumo en miaj komentoj ĉiujn menciojn pri la teorio de tradukado. Sed tio ne signifas, ke vi ne povas koni ilin. Por tio, mi listigis en la menuo “Teoriaj Tekstoj” kaj “Bibliografio” plurajn verkojn, kiujn vi povos legi por pivastigi viajn konojn pri tradukado ĝenerale.KIEL KONSERVI VIAJN EKZERCOJN
La Kurso ne antaŭvidas la konservadon de la ekzercoj, kiujn vi faros, sed se vi deziras registri ilin por havi historion de via evoluo, mi prezentas al vi du sugestojn:
1) Uzante elektronikan tabelkalkulilon
Vi povas uzi tabelkalkulilon kiel Microsoft Excel kaj kopii al la kolumno A la originalan tekston. En kolumno B vi skribos viajn proprajn tradukojn. Al kolumno C vi kopios la proponitajn tradukojn. Al kolumno D – la komentojn, kaj al la kolumno E vi kopios la referencojn. Vi povas organizi la tabelojn laŭ la Nivelo de la Kursoj, la numero de la Kursoj aŭ de la Ekzamenoj.
2) Uzante teksto-prilaborilon
Vi povas uzi tekstoprilaborilon kiel Microsft Word, kiu ankaŭ havas la rimedon de tabeloj aŭ kuranta teksto, kaj kopii la supre menciitajn elementojn al iu dokumento.
Por krei ĉi tiun Praktikan Kurson mi uzis kombinon de la supraj metodoj.
UZANTE LA SPECIALAJN SIGNOJN DE ESPERANTO
Mi forte rekomendas, ke vi instalu en via koputilo unu el la programoj proponitaj en la menuero “Agordo de la klavaro”, en la menuo "Laboriloj", por skribi la ĉapelitajn literojn ne nur en ĉi tiu Kurso, sed en ĉiuj okazoj, kiam vi skribos en Esperanto. Mi uzas Tajpi jam de kelkaj jaroj kaj ĝi ĉiam bone funkciis. Por via tabulkomputileto aŭ saĝtelefono ekzistas pluraj senpagaj aplikaĵoj haveblaj en la retbutikoj. Sed se vi ne povas instali la programojn en via komputilo, ekzistas simpla alternativo, se vi uzas Word. Unue vi skribas la tekston per ĉi tiu tekstoprilaborilo kaj poste vi kopias kaj algluas la tekston sur la lokon kie vi bezonas ĝin. Por skribi la ĉapelitajn literojn de Esperanto, prenu kaj tenu premata la klavon ALT kaj tajpu en la nurmerklavareto la jenajn kodojn:
ĉ = Alt 265
ĝ = Alt 285
ĥ = Alt 293
ĵ = Alt 309
ŝ = Alt 349
ǔ = Alt 365
Ĉ = Alt 264
Ĝ = Alt 284
Ĥ = Alt 29
Ĵ = Alt 308
Ŝ = Alt 348
Ŭ = Alt 364
ALIAJ SIGNOJ
En la ekzercoj estas uzataj aliaj signoj, kiuj povas esti skribataj per la helpo de la klavo ALT, kiel supre montrite. Jen ili:
— (haltostreko aŭ M-streko) = ALT 0151
– (ĝis-streko aŭ N-streko) = Alt 0150
€ (simbolo de eŭro) = Alt 0128
.º (virgenra orda signo) = (fina punkto) +Alt Ctrl ] – en kelkaj tiparoj (kiel Microsft Sans Serif) la punkto estas nenecesa, ĉar la simbolo jam havas malsupran streketon
.ª (ingenra orda signo) = (fina punkto) + Alt Ctrl [
¿ (inversa demandosigno) = Alt Ctrl W
¡ (inversa ekkrio-signo) = Alt Ctrl ! aŭ Alt Ctrl Shift 1
Como fazer os cursos
Como foi dito na seção “Pri la kursoj / Sobre os cursos”, eles são divididos em níveis. Cada nível é composto de uma série de cursos que, por sua vez, são compostos por vários exames e estes, por vários exercícios ou unidades de tradução (UTs), que são o elemento básico de todo conjunto de cursos.
Para identificar cada exercício individualmente, utilizei um código formado de quatro elementos separados por pontos, assim: W.X.Y.Z. O primeiro elemento (W) identifica o nível do curso. O segundo elemento (X) identifica o número do curso dentro de um determinado nível. O terceiro elemento (Y) identifica o exame dentro de um curso. Por fim o quarto elemento (Z) identifica o exercício ou a unidade de tradução individualmente. Como o aluno verificará logo nos primeiros exercícios que fizer, cada unidade de tradução poderá ter uma ou várias respostas certas e essas várias respostas são identificadas por letras minúsculas.
Pegue, por exemplo, o código 1.1.1.2. O primeiro número (1) mostra que o exercício pertence ao nível 1, que é o da Tradução gramatical. O segundo número (1) mostra que ele pertence ao primeiro curso daquele nível, o Curso 1.1. O terceiro número (1) informa que aquele é o primeiro exame daquele curso, o Exame 1.1.1) Traduku al la portugala lingvo. Por fim, o quarto número (2) mostra que ele é o segundo exercício daquele exame.
Se você clicar no número desse exercício, verá que o texto a ser traduzido aparece em negrito ao lado do seu código. Abaixo dele há um retângulo cinza. Clique nele e aí você escreverá sua resposta. Mais abaixo aparecem os botões de navegação pelo exame: ANTAŬA - mostra o exercício anterior; SEKVA - mostra o exercício seguinte. O botão SOLVO mostra a tradução que eu proponho para aquele texto. Se mais de uma tradução for possível, elas são identificadas por letras minúsculas em negrito e entre parênteses: (a), (b), (c). Essas várias traduções são separadas por barras inclinadas ( / ).
Abaixo das traduções aparece a seção KOMENTO(J), que é onde eu faço alguns comentários sobre aquele exercício. Para realçar trechos do comentário, utilizei os recursos de itálico (eis um exemplo), negrito (eis um exemplo), negrito itálico (eis um exemplo) e tachado (eis um exemplo, eis um exemplo, eis um exemplo, eis um exemplo). Este último é usado quando o texto não é recomendável.
Se houver necessidade de remeter o aluno a algum livro que trate mais detalhadamente de uma questão pertinente ao exercício, esse livro é mencionado na seção REFERENCO(J).COMO AVALIAR SEU DESEMPENHO?
O curso não tem avaliação. O próprio aluno tem de comparar sua resposta com as soluções propostas e julgar se ele foi bem ou não. Faz parte do ofício de tradutor julgar seu próprio trabalho à medida em que ele é feito.
COMECE PELOS MAIS FÁCEIS
Todos os cursos foram planejados para levar o aluno das traduções mais fáceis até às mais difíceis. Por isso, comece dos exercícios mais fáceis 1.1.1.1, 1.1.1.2, 1.1.1.3 etc., mesmo que você os julgue fáceis demais para você. O propósito deles também é de ensinar estruturas linguísticas presentes em todas as frases, quer sejam elas fáceis ou não. A prática constante vai tornar essas traduções automáticas e você não terá dificuldade futuramente quando tiver de fazer a tradução simultânea de alguém fazendo um discurso ou palestra.
Depois de ter feito vários exames do Nível 1 (Tradução Gramatical), tente os do Nível 2 (Tradução Geral), começando pelos mais fáceis. Quando se sentir confiante nesses níveis, faça o mesmo com os Níveis 3 e 4 (Tradução literária e poética). Talvez você precise algum tempo (um ano ou mais) para atingir os últimos níveis. Mas se você estiver bem afiado nos níveis 1 e 2, já estará apto para traduzir para o esperanto qualquer texto simples como um site da internet, um panfleto turístico de sua cidade, o resumo de uma trabalho de conclusão de curso, um artigo da Wikipédia etc.
AUMENTE SEUS CONHECIMENTOS
Como este é um curso essencialmente prático, reduzi ao mínimo nos meus comentários quaisquer referências às teorias da tradução. Mas isso não quer dizer que você não deva conhecê-las. Por isso, relacionei nos menus “Textos Teóricos” e “Bibliografia”, várias obras que você poderá ler para ampliar seus conhecimentos sobre tradução em geral.
COMO PRESERVAR SEUS EXERCÍCIOS
O Curso não prevê o salvamento dos exercícios que você fizer, mas se desejar preservá-los para ter um histórico do seu progresso, apresento duas sugestões:
1) Usando uma planilha eletrônica
Você pode usar uma planilha eletrônica como a Microsoft Excel e copiar na coluna A o texto original. Na coluna B você escreverá suas próprias traduções. Na coluna C, você copiará as traduções propostas. Na coluna D, os comentários, e na coluna E você copiará as referências. Você pode organizar suas planilhas segundo o Nível do Curso, o número do Curso ou dos exames.
2) Usando um processador de textos
Você pode usar um processador de textos como o Microsoft Word, que também tem o recurso de tabelas ou texto corrido, e copiar os itens mencionados anteriormente para um documento.
Para criar este Curso Prático, eu usei uma combinação dos dois métodos acima.
USANDO OS CARACTERES ESPECIAIS DO ESPERANTO
Recomendo fortemente que você instale em seu computador um dos programas propostos no item “Configuração do teclado” para usar as letras acentuadas do esperanto não só neste Curso, mas em todos as ocasiões em que escrever em esperanto. Eu uso o Tajpi há vários anos e sempre funcionou bem. Para seu tablet ou smartphone há vários aplicativos gratuitos disponíveis nas lojas virtuais. Mas se você não pode instalar os programas em seu computador, existe uma alternativa fácil, se você usa o Word. Você primeiro escreve seu texto nele e depois copia e cola no local que você precisa. Para fazer as letras acentuadas do esperanto, pressione e mantenha pressionada a tecla ALT e digite, no teclado numérico, os seguintes códigos:
ĉ = Alt 265
ĝ = Alt 285
ĥ = Alt 293
ĵ = Alt 309
ŝ = Alt 349
ǔ = Alt 365
Ĉ = Alt 264
Ĝ = Alt 284
Ĥ = Alt 292
Ĵ = Alt 308
Ŝ = Alt 348
Ŭ = Alt 364
OUTROS CARACTERES
Nos exercícios são usados alguns outros caracteres que também podem ser escritos com o uso da tecla ALT, como mostrado acima. São eles:
— (travessão, ou traço M) = ALT 0151
– (traço N) = Alt 0150
€ (símbolo de euro) = Alt 0128
.º (ordinal masculino) = (ponto final) + Alt Ctrl ] – em algumas fontes (como a Microsft Sans Serif) o ponto é desnecessário, pois o símbolo já vem com um traço embaixo
.ª (ordinal feminino) = (ponto final) + Alt Ctrl [
¿ (interrogação invertida) = Alt Ctrl W
¡ (exclamação invertida) = Alt Ctrl ! ou Alt Ctrl Shift 1